Ο Παυσανίας, στις περιηγήσεις του στα Φωκικά,  που γράφτηκαν μεν κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο (μετά το 160 π.Χ), αλλά περιγράφονται με γλαφυρό τρόπο από τον ίδιο, τα προηγούμενα συμβάντα, προφανώς από τις διηγήσεις των εντοπίων, δίνει πληροφορίες για την περιοχή,  για την αρχαία κλασσική και ρωμαική περίοδο.

 Ο εκ Στειρίου, Υφηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεώργιος Κρέμος (1839-1926) θεωρείται ο πρώτος σύγχρονος ιστορικός της περιοχής μας.

Διάφοροι Διστομίτες όπως ο Γεώργιος Νικολάου, ο Ιωάννης Μπασδέκης, ο Λιβαδείτης Παναγιώτης Λάππας ο Τάκης και η Καίτη Μανωλοπούλου, έχουν κατά καιρούς κάνει σημαντικές προσπάθειες καταγραφής της σύγχρονων ιστορικών γεγονότων κ.α. στοιχείων, όπως τα έζησαν και τα απομνημόνευσαν, αλλά και όπως τα κατέγραψαν από τις αφηγήσεις των συγγενών και των απογόνων των θυμάτων των Διστομιτών που επέζησαν και μετέφεραν τις εμπειρίες τους. Η Καίτη Μανωλοπούλου συνεχίζει και μετά το θάνατο του συζύγου της,Τάκη, το έργο της με τη διακριτική της παρουσία και συλλογή στοιχείων.( βλέπε Ενότητα Πολιτισμός/Γράμματα και Τέχνες)

Η δημαρχία κάνει μία συστηματική προσπάθεια αυτό το διάστημα σε συνεργασία και με τους άλλους φορείς αλλά και ιδιώτες της περιοχής, για να συγκεντρώσει και να ολοκληρώσει την ιστορία του Διστόμου σε ειδική έκδοση, αλλά και να αξιοποιήσει όλο αυτό το υλικό που υπάρχει για να αξιοποιηθεί ιστορικά και τουριστικά, με αποκορύφωμα το γεγονός της Σφαγής των 218 συμπατιωτών μας από τους Γερμανούς Ναζί.

Παράλληλα δημιουργήθηκε και το Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού προς τιμήν των σφαγιασθέντων την 10 Ιουνίου  του 1944.

Το Δίστομο και η γύρω περιοχή κατέχει σημαντική θέση στην ιστορία της Ελλάδας, από πολλές επόψεις.

Αξίζει να τις αναλύσουμε διεξοδικά παρακάτω.